Szkodniki w rzepaku

Szkodniki budzą się z wiosną Wiosna to czas kiedy po długiej przerwie budzi się cała przyroda. Rośliny pod wpływem temperatury i wilgoci wznawiają swoje procesy życiowe. Za początek wegetacji przyjmuje się kwitnienie leszczyny, kaczeńca czy też podbiału. Kryterium termiczne określające tę porę roku wynosi 5 °C < t ≤ 15 °C. I to właśnie średnia dobowa temperatura uaktywnia również szkodniki.

Szkodniki budzą się z wiosną

Wiosna to czas kiedy po długiej przerwie budzi się cała przyroda. Rośliny pod wpływem temperatury i wilgoci wznawiają swoje procesy życiowe. Za początek wegetacji przyjmuje się kwitnienie leszczyny, kaczeńca czy też podbiału. Kryterium termiczne określające tę porę roku wynosi 5 °C < t ≤ 15 °C. I to właśnie średnia dobowa temperatura uaktywnia również szkodniki.

Chowacz brukwiaczek

Pierwszym szkodnikiem, który pojawia się na plantacji rzepaku ozimego jest chowacz brukwiaczek (fot 1.). Chrząszcze zimują na polach, gdzie występują rośliny kapustowate (nie tylko rzepak). Warto zwracać uwagę na płodozmian i możliwość migracji szkodników z sąsiadujących pól. Gdy temperatura gleby osiągnie 5-7 °C, chrząszcze opuszczają miejsce zimowiska. W tym momencie należy wystawić żółte naczynia w celu monitorowania. Próg szkodliwości dla chowacza brukwiaczka to 10 chrząszczy w ciągu 3 dni. Jeżeli nie jesteśmy wyposażeni w żółte naczynia należy obserwować rośliny. 2-4 chrząszcze na 25 roślinach to moment, w którym powinniśmy już zareagować. Masowy nalot na plantację rzepaku odbywa się gdy temperatura powietrza osiągnie 10 °C.

Początkowo żerują na liściach, a następnie składają jaja do wnętrza pędów, zazwyczaj u podstaw stożka wzrostu. Dlatego szkodnik ten zalicza się do grupy chowaczy łodygowych. Z jaj po upływie średnio 15 dni wylęgają się larwy. Rozwój szkodnika wewnątrz łodygi trwa ok. 40 dni. Następnie osobniki przepoczwarzają się w glebie. W ciągu sezonu wegetacyjnego występuje jedno pokolenie. Same chrząszcze nie powodują dużych strat ponieważ zjadają miękisz liści. Natomiast liczne występowanie szkodnika w stadium larwalnym może powodować zwiększenie uszkodzeń łodygi (typowe wygięcie rośliny w literę S). Rośliny są wówczas podatne na wyleganie. Uszkodzenie łodygi powoduje także pogorszenie przepływu składników pokarmowych z korzeni do nadziemnych części roślin. Pokłosiem żerowania chrząszczy jest pękanie łodyg, a odsłonięte tkanki roślin są łatwo zasiedlane przez zarodniki chrobotwórcze.

Chowacz czterozębny

Kolejnym szkodnikiem występującym na początku wegetacji rzepaku ozimego jest chowacz czterozębny (fot 2.). Chrząszcze są czarne lub niebieskoczarne, z szarozielonym odcieniem. Na zetknięciu pokrywy skrzydeł występuje widoczna jasna plamka. Szkodniki zimują w ściółce w wierzchniej warstwie gleby na głębokości do 8 cm. Wiosną początkowo żerują na roślinach kapustowatych, a następnie przelatują na rośliny rzepaku ozimego (kilka dni po brukwiaczku). Od kwietnia do czerwca samice składają jaja, wgryzając się w nerwach głównych lub ogonkach liści. Wylęgające larwy początkowo przebywają w nerwach głównych, a następnie przechodzą do ogonków liściowych i łodyg. Żerując wewnątrz roślin przemieszczają się w stronę korzeni. Rozwój larw trwa zazwyczaj 3 tygodnie. Przy samej glebie larwy wychodzą z rośliny poprzez wygryzanie otworów i przechodzą do gleby. Chrząszcze pojawiają się na przełomie czerwca i lipca, a następnie po krótkim żerowaniu przelatują na zimowanie. W ciągu roku rozwija się jedno pokolenie.

Szkodliwość chowacza czterozębnego charakteryzuje się obumieraniem liści. Korytarze drążone przez larwy często sięgające do szyjki korzeniowej powodując zahamowanie wzrostu, a przy dużej liczebności szkodnika w stadium larwalnym nawet do wylegania całych roślin. Otwory przy szyjce korzeniowej, którymi larwa wydostała się na zewnątrz, są łatwą droga dla sprawców chorób. Zarodniki znajdują się w glebie, mają bardzo blisko, żeby zasiedlić tkanki roślin.

Słodyszek rzepakowy

We wczesnej fazie rozwojowej rzepaku ozimego pojawić się może już na plantacji słodyszek rzepakowy (fot. 3). Jego aktywność również jest skorelowana ze wzrostem temperatury powietrza. Gdy temperatura osiągnie 15 °C szkodnik przelatuje na plantację, jeszcze przed wystąpieniem pierwszych pąków kwiatowych. Głównym składnikiem diety słodyszka jest pyłek kwiatowy.

Monitoring plantacji należy prowadzić pod kątem występowania szkodników na pąkach kwiatowych. Do tego celu można też wykorzystać żółte naczynia lub tablice lepowe wabiące szkodniki. Chrząszcze przegryzają pąki, żeby dostać się do pokarmu, a samice bezpośrednio składają w nich jaja. Larwy (fot 4.) również żywią się pyłkiem, a ich rozwój zwykle trwa ok. 5 tygodni. Następnie przechodzą do gleby i tam się przepoczwarzają. W sezonie występuje jedno pokolenie.

Słodyszek rzepakowy powoduje ogromne szkody poprzez uszkadzanie pąków kwiatowych. Szkodnik jest najgroźniejszy w momencie, kiedy na plantacji znajdują się nierozkwitnięte pąki. Powoduje ich żółknięcie, zasychanie i opadanie.

Jak zwalczać szkodniki rzepaku?

Ze szkodnikami występującymi w początkowej fazie wzrostu rzepaku ozimego trudno się walczy. Trzeba wyczuć moment aplikacji insektycydu i użyć go w najlepszym czasie. W tym przypadku ważne jest zwalczanie każdego stadium rozwojowego chrząszczy. Trudniej jest zwalczać larwy, żerujące wewnątrz rośliny, dlatego należy stosować środki, które działają układowo i systemicznie. Dzięki takiemu mechanizmowi działania środek dociera do tkanek roślin przez co zwiększa skuteczność działania.

Większość dostępnych insektycydów do stosowania w rzepaku działa na układ nerwowy i mięśniowy. Chowacze i słodyszek rzepakowy posiadają pancerz chitynowy, który chroni chrząszcze przed czynnikami zewnętrznymi. Przez co przenikanie insektycydów do szkodnika staje się kłopotliwe. Warto do zabiegów insektycydowych dodawać środki poprawiające pokrycie i przyczepność środków lub wybierać takie produkty, które charakteryzują się wspomnianymi właściwościami.

W przypadku stosowania insektycydów ważna jest też temperatura w jakiej są aplikowane. Jest to spore ograniczenie w ich działaniu i skuteczności. Większość insektycydów działa najlepiej w temperaturach 10°C < t ≤ 20 °C. Długość działania insektycydów zależy też od wielu czynników atmosferycznych tj. promieniowania UV czy wielkości opadów. Dlatego czasami trzeba wykonać 2-3 zabiegi przeciwko szkodnikom.

Kolejną ważną kwestią jest uodparnianie się szkodników na wybrane insektycydy. Warto w tym przypadku stosować insektycydy o odmiennych mechanizmach działania z różnych grup chemicznych. Ma to duże znaczenie w momencie, kiedy na rynku pozostaje tylko kilka insektycydów zarejestrowanych do skutecznego zwalczania szkodników w rzepaku ozimym.

Przykłady środków do zwalczania chowaczy i słodyszka

Firma Nufarm w sezonie 2021 oferuje swoim klientom nowe rozwiązanie do walki ze szkodnikami w rzepaku ozimym. CarnaPak, tak nazywa się połączenie dwóch insektycydów o różnych mechanizmach działania. Jeden z grupy pyretroidów, a drugi z grupy neonikotynoidów. Taka kompozycja zapewnia wysoką skuteczność zwalczania szkodników w szerokim zakresie temperatur i przy różnych warunkach atmosferycznych. Środek charakteryzuje się doskonałą mieszalnością i stabilnością w tak zwanych „tank mixach”. Doskonale nadaje się do stosowania z zabiegami fungicydowymi i bez problemu może być użyty z nawozami dolistnymi.

Produkt składa się z dwóch renomowanych produktów. Carnadine – na roślinie działa powierzchniowo, wgłębnie i układowo. Wpływa na układ mięśniowy i nerwowy, przez co w krótkim czasie po oprysku, szkodniki przestają żerować na roślinach. Drugim produktem w pakiecie jest Kaiso – na roślinie działa powierzchniowo, a dzięki swojej unikatowej formulacji EG (w skali światowej), czyli granule do sporządzenia emulsji wodnej, bardzo szybko uaktywnia się na roślinach, powodując efekt „knock down”. W takim połączeniu szkodniki nie mają szans.

W ofercie są dwa opakowania CarnaPak dedykowane na 2 ha i 4 ha. Rekomendowana dawka w tym przypadku dla Carnadine wynosi 0,125 l/ha, a dla Kaiso 0,15 kg/ha. W zależności od panujących warunków i nasilenia populacji szkodników, rolnik może w szerokim zakresie modyfikować dawkę. Maksymalna dawka Carnadine w uprawie rzepaku ozimego wynosi 0,3 l/ha, a zakres stosowania Kaiso to 0,1-0,15 kg/ha.

Należy podkreślić, że dla produktów Carnadine i Kaiso okres od ostatniego dnia zastosowania środków w rzepaku ozimym do dnia zbioru wynosi tylko 28 dni. Jest to ważny parametr ze względu na badanie pozostałości substancji chemicznych w zebranych plonach.

Autor tekstu: dr Karol Garbiak
Autor zdjęć: dr Karol Garbiak

Poprzedni artykułJakie są rodzaje maszyn uprawowych?
Następny artykułMączka bazaltowa – jak wykorzystać w ogrodzie

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj